1. Granit

Autorka: Agata Ludwikowska

Wydawnictwo: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Łodzi

Książka składa się z 3. wierszy średniej długości traktujących o wspinaczce, miłości i innych emocjach towarzyszących sportom ekstremalnym.

2. Baśnie i Legendy Gór Złotych

Autorzy: Małgorzata i Maciej Dziczkowscy

Wydawnictwo: Moonshine

To zbiór oryginalnych legend, do których dotarli autorzy, przetłumaczonych z języka niemieckiego oraz baśni, wymyślonych przez autorów, dotyczących Gór Złotych i miasteczka Złoty Stok. Celem publikacji było przybliżenie turystom magii naszych, tak mało znanych, gór i zachęcenie ich do zwiedzania. Każda legenda i baśń dotyczy jednego punktu geograficznego, który można odwiedzić i poczuć magię tego miejsca.

3. Krajobraz kulturowy Gór Stołowych. Wędrówki w czasie i w terenie

Autorka: Agnieszka Latocha

Wydawnictwo: Park Narodowy Gór Stołowych

Opracowanie Agnieszki Latochy stanowi wyjątkowe – pod wieloma względami – dzieło poświęcone dziedzictwu kulturowemu Gór Stołowych, szerzej zaś Sudetów. Uczy uważności i otwartości na otaczający nas świat. Autorka zgłębia kolejne warstwy przeszłości. Odkrywa ślady ludzkiej aktywności w środowisku przyrodniczym i czyni to z niezwykłą pasją oraz znajomością tematu. „Czyta” krajobraz. Pomaga w jego oswajaniu. Pokazuje jego bogactwo, złożoność i zmienność. W przystępny sposób przybliża nam wiedzę nt. zagospodarowania terenów górskich. Przywołuje zapomniane lub zanikające „pamiątki” minionych stuleci, tłumaczy je i dowartościowuje (dr hab. Tomasz Przerwa, prof. UWr., recenzent książki).

4. Nadia – dziewczynka z Gracją

Autorka: Anna Potyra

Wydawnictwo: Wydawnictwo Skrzat

Na skrzydłach GRACJI Galopem po MARZENIA

Czy można być dziewczynką z GRACJĄ mimo nóg do niczego? Można za sprawą natury łabędzia, radości skowronka oraz KLACZY o tym właśnie imieniu. Czy można czuć wolność i szczęście mimo naturalnych ograniczeń? Owszem. Ale jak do tego dojść i co to oznacza? U Nadii wszystko zaczęło się od zmian. Chatka u stóp Połoniny Caryńskiej zamiast miejskiego zgiełku. Surowa ciocia-choreografka zamiast czułej mamy. Chłopak, który na szczęście nie jest miły, dlatego staje się przyjacielem dobrym jak pies Tajfun. Wreszcie doskonałość na czterech kopytkach, której warto oddać serce. Z nią można zdobywać szczyty! Opowieść o pasji, wytrwałości i niezwykłych więziach.

5. Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku

Autorka: Anna Pigoń

Wydawnictwo: TAiWPN Universitas

Monografia “Góralki, taterniczki, turystki” stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach – z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 roku, stało się wyodrębnienie najbardziej wyrazistych i charakterystycznych typów kobiet w zależności od odgrywanych przez nie ról społecznych oraz ich rozległych i zróżnicowanych związków z przestrzenią Tatr i Zakopanego.

6. Chodząc w Tatry

Autor: Kuba Szpilka

Wydawnictwo: Wydawnictwo Czarne

“Chodząc w Tatry” to zbiór esejów antropologiczno-filozoficznych o życiu w Tatrach i pod Tatrami pisanych z perspektywy mieszkańca Kościeliska, to próba zrozumienia istoty tatrzańskości i elementów, które się na nią składają. To także osobista opowieść o wieloletniej relacji z górami, o fascynacji wspinaczką i wędrówkami, o obserwacjach zmieniającej się natury – wciąż wspaniałej, mimo że coraz bardziej niszczonej przez człowieka. To także uniwersalna refleksja o przemijaniu i o tym, że w górach mocniej doświadcza się swojego istnienia.

7. Gniazdo

Autor: Jędrzej Pasierski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Czarne

Święta Bożego Narodzenia w Beskidzie Niskim. Ekscentryczny potomek starej rodziny nafciarskiej zaprasza bliskich na Wigilię. Goście przybywają do domu Gabriela Koniarskiego, z dala od cywilizacji, na szczycie góry. Wkrótce świąteczne obchody przerywa zbrodnia, a krąg podejrzanych jest zamknięty. Komisarz Nina Warwiłow musi odkryć, kto spośród zgromadzonych jest mordercą – zanim na szczycie góry pojawią się kolejne ofiary.

8. Foto z misiem

Autorki: Barbara Caillot, Aleksandra Karkowska

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Oryginały

Dlaczego ludzie tak chętnie fotografują się z białym niedźwiedziem? Co w nim jest magicznego, że każdy ma z nim zdjęcie? Zastanawiają się Barbara Caillot i Aleksandra Karkowska. Zaintrygowane ruszyły tropem misia. Autorki ogłosiły apel i poprosiły o przesyłanie zdjęć z białym misiem z rodzinnych albumów. W odpowiedzi otrzymały ich ponad 1000! Najstarsze wykonane na początku lat 20. XX wieku! Miś pozował w Zakopanem, ale też w Juracie, w Ciechocinku czy Sopocie. Różnorodność nadesłanych fotografii zaskakuje i rozbawia. Biały miś stał się legendą, mitem, ikoną popkultury. Może właśnie dziś, w tych niepewnych czasach, potrzebny jest nam miś obejmujący nas ramieniem? Poznajcie białego misia!

9. Wszystkie szczyty świata. Opowieść o zmaganiach z niebezpieczeństwem, nauce pokory i odnalezieniu prawdy o sobie

Tytuł oryginalny: To the Greatest Heights: Facing Danger, Finding Humility, and Climbing a Mountain of Truth. A Memoir

Autorka: Vanessa O’Brien

Tłumacz: Maciej Jakub Jabłoński

Wydawnictwo: National Geographic Polska [wydawnictwo Słowne]

Kryzys finansowy z roku 2008 wywrócił życie Vanessy O’Brien do góry nogami. Po latach jej kariera nagle załamała się, a ona musiała znaleźć sobie nowy cel w życiu. Wybrała nietypowo: postanowiła zdobyć Mount Everest. Po dwóch latach i solidnej lekcji pokory stanęła na jego wierzchołku. Zdołała przetrwać w świecie wspinaczki wysokogórskiej i zmierzyła się z ostatecznym wyzwaniem: z K2. Vanessa była przyzwyczajona do trudnego życia, ciężkiej pracy i samodzielności. Jej szczera i pełna humoru opowieść o drodze, którą przeszła od przedmieść Detroit do strefy śmierci na Evereście, a potem na szczyt K2, to historia wytrwałości, dążenia do celu i odwagi, która pozwala pokonać każdą przeszkodę.

10. Twardy jak skała, silna jak halny. Portrety polskich górali

Autor: Bartłomiej Jurecki

Wydawnictwo: SQN

Święta Bożego Narodzenia w Beskidzie Niskim. Ekscentryczny potomek starej rodziny. Charakterystyczny góralski typ urody o wyrazistych rysach jest coraz rzadszy. Coraz mniej jest kobiet w tradycyjnych podhalańskich strojach, coraz mniej mężczyzn nosi długie wąsy i brodę, które kiedyś były tak typowe dla mieszkańców gór. Bartłomiej Jurecki odszukał i sfotografował ostatnich najbardziej charakterystycznych górali i góralki, którzy swym urokiem tworzą legendę południowej Polski. To nie tylko twarze, na których widać upływ czasu i wpływ surowego klimatu miejsca, w którym żyją, ale także opowieści ich życia. Pozornie proste i nieskomplikowane życiorysy składają się na obraz świata, który przemija niezauważony, po cichu, w tle kolorowego folkloru.

11. K2. Historia najtrudniejszej góry świata

Tytuł oryginalny: K2 – Storia della montagna impossible

Autor: Alessandro Boscarino

Tłumaczka: Barbara Bardadyn

Wydawnictwo: SQN

Alessandro Boscarino przygotował dzieło jedyne w swoim rodzaju. Za sprawą map, wspaniałych archiwalnych zdjęć i szczegółowo opisanych tras przedstawia sto lat wyzwań podejmowanych pośród lodu: od XIX-wiecznych ekspedycji naukowców i kartografów do wyczynu Waltera Bonattiego i tragarza z ludu Hunza, Mehdiego, którzy w 1954 roku pozwolili Lacedellemu i Compagnoniemu zdobyć szczyt po raz pierwszy w historii. Wciągająca i pasjonująca pozycja łącząca grafikę, fotografię i opowieści. Papierowy pomnik w hołdzie K2 – skalnemu gigantowi, niebezpiecznemu i zachwycającemu.

12. TOPR 2. Nie każdy wróci

Autorka: Beata Sabała-Zielińska

Wydawnictwo: Prószyński Media

TOPR 2 to reportaż z dwóch najtragiczniejszych wypadków ostatnich lat w wysokich górach, w Jaskini Wielkiej Śnieżnej i na Giewoncie. Ta książka to dokument – relacje ratowników TOPR-u, świadków i ofiar wypadków, opinie ekspertów, głos środowisk górskich. I… kobiet – matek, żon, partnerek. Opisane historie każą ponownie zastanowić się, czy można narażać kilka istnień, ratując jedno życie. Czy można narażać jedno życie, ratując wiele? Jak daleko powinni posuwać się ratownicy i kiedy mają prawo powiedzieć: “Dość. Zrobiliśmy wszystko, co mogło być zrobione”? Ta książka stawia również nam, turystom, ważne pytanie: “Jak wiele możemy oczekiwać od ratowników?”.

13. Bieszczady. Dla tych, którzy lubią chodzić własnymi drogami

Autor: Adrian Markowski

Wydawnictwo: Prószyński Media

Na podstawie swoich długoletnich doświadczeń autor książki pewnie prowadzi czytelnika po drogach i bezdrożach, meandrach przeszłości i dnia dzisiejszego Bieszczadów.

14. Życie za szczyt. Polacy w Himalajach i Karakorum

Autorka: Rachela Berkowska

Wydawnictwo: Prószyński Media

Niebosiężne szczyty – wśród nich Lhotse, K2, Annapurna Południowa, Broad Peak… Niezwykli ludzie – jak Stanisław Latałło, Andrzej Bieluń, Barbara Kozłowska czy Łukasz Chrzanowski… Los splótł ich ze sobą – człowieka i górę – na zawsze. Jaka była ta ostatnia wspinaczka? Co sprawiło, że zdobywając szczyt, przekroczyli kruchą granicę między wyzwaniem a ryzykiem?

15. Odetchnij od miasta. Góry

Autorzy: Paweł Gaik, Monika Stolarska

Wydawnictwo: Buchmann

Chociaż wydaje się nam, że je dobrze znamy, polskie góry wciąż mają nam do zaoferowania dzikie zakątki, puste szlaki i niezadeptane ścieżki. W przewodniku bestsellerowej serii “Odetchnij od miasta” autorzy zabierają czytelników na wyprawę najciekawszymi szlakami Tatr, Bieszczad, Sudetów czy Gór Świętokrzyskich. Odkrywają niezwykłe przyjazne domy gościnne, chatki i schroniska, dzielą się praktycznymi wskazówkami: m.in. jak przygotować się do wyprawy w góry. Prezentują też warte odwiedzenia knajpki i restauracje, podpowiadają jakie miejsca odwiedzić. Swoimi doświadczeniami dzielą się też m.in. znawca dzikich roślin Łukasz Łuczaj, czy himalaistka i zdobywczyni Broad Peak, Agnieszka Bielecka.

17. Wędrowiec

Tytuł oryginalny: Il respiro del sangue

Autor: Luca D’andrea

Tłumacz: Tomasz Kwiecień

Wydawnictwo: W.A.B.

Tony Carcano jako pisarz zdobył uznanie, ale jego codzienność jest raczej bezbarwna. Nieoczekiwane wtargnięcie w jego życie Sibylle, dwudziestolatki, która jeździ crossowym motocyklem i nosi w kieszeni nóż sprężynowy, całkowicie burzy jego rutynę. Dziewczyna wręcza Tonyʼemu zdjęcie sprzed lat, na którym on klęczy nad zwłokami Eriki, matki Sibylle. Córka nigdy nie uwierzyła w samobójstwo matki. Tony próbował zapomnieć o pierwszym i ostatnim śledztwie w swojej krótkiej dziennikarskiej karierze. Teraz z Sibylle znów rozpoczyna dochodzenie. Trop wiedzie do zamkniętej społeczności w górskim Kreuzwirt. Tajemnica skrywana przez dwadzieścia lat powraca i otwiera w Tyrolu Południowym bramy piekieł.

18. Slow przewodnik. Bieszczady

Autor: Peter Zralek

Wydawnictwo: Wydawnictwo SBM

“Bieszczady. Slow przewodnik” to coś więcej niż praktyczny informator. Autor proponuje odkrywanie miejsc, które są mu szczególnie bliskie, zachęcając do niespiesznego i uważnego ich poznawania. Dzieli się swoimi wrażeniami, refleksjami i wspomnieniami, rozmawia z inspirującymi ludźmi – gospodarzami klimatycznych chat, wiejskich siedlisk i pensjonatów, miejscowymi artystami czy wytwórcami lokalnych przysmaków. Nie ma tu „obowiązkowych punktów programu” – raczej garść propozycji, które zainspirują, pozwolą zatrzymać się w biegu, rozejrzeć się uważnie wokół, poleniuchować na leżaku, pokontemplować piękno natury, porozmawiać i pomarzyć.

19. Slow przewodnik. Beskid Niski

Autor: Katarzyna Zaparaniuk

Wydawnictwo: Wydawnictwo SBM

Ta książka to coś więcej niż przewodnik. Autorka zaprasza do odkrywania miejsc, które są jej szczególnie bliskie, zachęcając do niespiesznego i uważnego ich poznawania. Dzieli się swoimi wspomnieniami, wrażeniami i refleksjami, opowiada o Łemkach, dawnych mieszkańcach Beskidu Niskiego, prowadzi przez nieistniejące wsie, zagląda do pięknych cerkwi, na zabytkowe cmentarze. Rozmawia z ludźmi, którzy stąd pochodzą oraz z tymi, którzy przed laty porzucili miasto, wyremontowali stare łemkowskie chyże lub zbudowali nowe, a dziś przyjmują w nich gości, oferując wszystko, co może się kojarzyć z wypoczynkiem w rytmie slow.

20. Szczyty. Podróż po Himalajach

Tytuł oryginalny: Hoyt – en reise i Himalaya

Autorka: Erika Fatland

Tłumaczka: Maria Gołębiewska-Bijak

Wydawnictwo: Wydawnictwo Sonia Draga sp. z o.o.

Erika Fatland, podążając szlakiem wyznaczonym przez najwyższe na świecie pasmo górskie, relacjonuje swoją wyprawę i przygląda się życiu rdzennych mieszkańców Himalajów. Zabiera nas w podróż na oszałamiających wysokościach, przez zapierające dech w piersiach krajobrazy oraz dramatyczną i tajemniczą historię. Filarem tej książki są historie napotkanych po drodze osób. Niesamowita umiejętność autorki do nawiązywania bliskich relacji z ludźmi i do snucia opowieści przekłada się na rewelacyjną relację z podróży, od której nie sposób się oderwać.

21. Korona Gór Polski. Szczyty poniżej 1000 m n.p.m.

Autor: Marek Marcinowski

Wydawnictwo: Anatta

W czasach, gdy aktywność fizyczna przegrywa starcie z wszechobecnymi ekranami laptopów i tabletów, niniejsza książka zaprasza na wyprawę w góry! Młodzi czytelnicy będą towarzyszyć Julce, Krzysiowi i ich rodzicom w zdobywaniu kolejnych szczytów zaliczanych do Korony Gór Polski. Lekkie, zabawne, a jednocześnie pouczające historyjki okraszone kolorowymi ilustracjami pomogą rozbudzić w dzieciach ciekawość świata i zachęcić całe rodziny do aktywnego spędzania czasu. Próba skompletowania Korony Gór Polski będzie fascynującą przygodą!

22. Broad Peak. Darowane życie

Autorka: Monika Witkowska

Wydawnictwo: Słowne

Broad Peak, znajdujący się w Karakorum ośmiotysięcznik, ma opinię wyjątkowo humorzastej góry. Tak też było w 2021 roku podczas wyprawy Moniki Witkowskiej, w trakcie której nie obyło się bez tragicznego wypadku i mrożących krew w żyłach wydarzeń. Nie jest to jednak książka wyłącznie o wspinaniu. Sporo uwagi poświęcono w niej wspinaczkowym zwyczajom, pakistańskim tradycjom i wyprawowej codzienności. Krótko mówiąc to książka dla każdego – zarówno dla tych, którzy chodzą po górach, także tych najwyższych, jak i dla tych, którzy o górach lubią poczytać.

23. Nanga Parbat. Droga doskonała

Tytuł oryginalny: La via perfetta. Nanga Parbat: sperone Mummery

Autorka: Daniele Nardi, Alessandra Carati

Tłumaczka: Aleksandra Paukszta

Wydawnictwo: Replika

Broad Peak, znajdujący się w Karakorum ośmiotysięcznik, ma opinię wyjątkowo humorzastej góry. Tak też było w 2021 roku. Wydana pośmiertnie książka Daniele Nardiego, w której włoski alpinista podzielił się z czytelnikami wspomnieniami z początków swojej kariery, rzeczami, które ukształtowały jego podejście do alpinizmu oraz opowieściami z dzieciństwa i mało spotykanej drodze adepta wspinaczki z południowych Włoch aż po najwyższe szczyty świata. Ponieważ górą szczególną dla Nardiego była Nanga Parbat, to próby jej zimowego zdobycia wysuwają się na pierwszy plan. Nardi relacjonuje między innymi swą zimową pierwszą wyprawę na Nanga, kiedy to dotarł na Żebro Mummery’ego – opadające od szczytu skalne żebro, które uznał za „drogę doskonałą” na szczyt.

24. Żyjąca góra

Tytuł oryginalny: The Living Mountain

Autorka: Nan Shepher

Tłumacz: Jarosław Skowroński

Wydawnictwo: Zysk i s-ka wydawnictwo

Urzekający obraz piękna szkockich gór. W tym mistrzowskim obrazie przyrody Nan Shepherd odmalowuje swe wędrówki po szkockich górach Cairngorms. Natknęła się tam na świat zapierającego dech piękna, a czasem bezlitosnej surowości. Ta bogata poetycka proza otwiera przed nami świat skał, rzek, istot żywych, ale i skrytych aspektów tego górskiego pejzażu. Shepherd poświęciła życie poznaniu „esencji” gór Cairngorms. W efekcie stworzyła klasyczną medytację nad wspaniałością tego pasma, a także nad wieloraką więzią, jaka łączy nas z dookolnym dzikim światem. Przygotowany podczas II wojny światowej manuskrypt przeleżał nietknięty ponad trzydzieści lat, nim doczekał się publikacji.

25. DOLOMITY NA FERRATACH, część 2 – Dolomiti di Sesto

Autorzy: Katarzyna Dutkiewicz i Lech Dutkiewicz

Wydawnictwo: KLD Sp. z o.o.

Druga część przewodnika – laureata konkursu na “Książkę Górską Roku 2021” w kategorii – przewodniki i poradniki (nagroda im. Janusza Kurczaba). Wydany z dużą dbałością, dopracowany graficznie i merytorycznie przewodnik poświęcony ferratom w Dolomitach. Zawiera 296 bogato ilustrowanych stron z opisem 21 tras, wysokiej jakości zdjęcia (143) oraz specjalnie wykonane mapki i schematy ferrat (35). Trasy ferrat przedstawiono w przejrzystej, nowoczesnej formie i wygodnym dla czytelnika układzie. Książka jest pomyślana jako przewodnik w formie albumu, który ma pomóc czytelnikowi planować trasy w Dolomitach. Książkę uzupełnia serwis internetowy z dodatkowymi funkcjonalnościami.

26. Biały pył. Piekło na K2

Autor: Krzysztof Koziołek

Wydawnictwo: Wydawnictwo Agora

W górach wysokich od lat działa seryjna morderczyni. Nazywa się K2. To fakt, choć cała reszta tej historii to fikcja literacka mrożąca krew w żyłach jak w najbardziej wytrawnych kryminałach. Krzysztof Koziołek w „Białym pyle” odświeża najlepsze tradycje powieści przygodowej i literatury wysokogórskiej. Efekt: górski thriller, w którym napięcie rośnie wraz z wysokością.

27. Solo. Moje samotne wspinaczki

Autor: Krzysztof Wielicki

Wydawnictwo: Wydawnictwo Agora

„Solo. Moje samotne wspinaczki” Krzysztofa Wielickiego to wspomnienia solowych wejść autora na najwyższe szczyty świata i żywa, pełna anegdot historia zza kulis polskiego alpinizmu. Obowiązkowa lektura dla wszystkich, którzy czują magnetyczne przyciąganie wysokich gór.

28. Ciało i dusza wspinacza

Tytuł oryginalny: Lezec telem i dusi

Autorzy: Adam Ondra, Martin Jaros

Tłumacz: Michał Rogalski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Agora

Historia spektakularnego sukcesu najpopularniejszego wspinacza na świecie. W 2016 roku wspinaczkowy świat zelektryzowała wiadomość, że Czech Adam Ondra wspiął się w niesamowitym stylu na uznawaną za najtrudniejszą na świecie w swojej klasie drogę Dawn Wall w parku narodowym Yosemite. Zrobił to, mając już na koncie całą masę sukcesów i dziesiątki medali. Jak zaczęła się jego przygoda ze wspinaczką? Co uważa za swój największy sukces?  

29. Patagonia. Tam gdzie rodzi się wiatr

Autor: Wojciech Lewandowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Stapis

Książka podróżniczo-geograficzna obszernie i wieloaspektowo opowiadająca o Patagonii, która jest coraz bardziej popularna wśród polskich turystów, wspinaczy, podróżników i poszukiwaczy przygód. Autor wzbogaca swoją opowieść informacjami z zakresu geografii i geologii oraz okrasza mnóstwem ciekawostek historycznych i etnologicznych. 

30. Opowieści pod psem z górami w tle

Autor: Stanisław Cholewa

Wydawnictwo: Wydawnictwo Stapis

Autor zabiera nas w sentymentalną podróż do czasów, kiedy uczestniczył w wyprawach górskich od Mogielnicy po Lhotse. Inspiracją do opowiedzenia każdej z historii jest pies, czasem będący towarzyszem wędrówki, innym razem dzika bestia stanowiąca zagrożenie. Opisane wydarzenia dopełniają fotografie z rodzinnego archiwum autora.

31. Witalij Abałakow. Jego czasy, góry, przyjaciele i wrogowie

Tytuł oryginalny: Виталий Абалаков. Его время вершины, друзъя и враги

Autor: Siergiej Szibajew

Tłumacz: Marian Leon Kalinowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Stapis

Witalij Abałakow według radzieckiej prasy połowy XX wieku jest alpinistą numer jeden, człowiekiem legendą, postacią pomnikową. Na jego niełatwym życiu odcisnęły piętno wydarzenia związane z rozwojem ZSRR. Czy bohater tej książki był naprawdę takim człowiekiem, za jakiego uchodził? Jakimi drogami docierał na szczyty gór i osobistej sławy? Co ukrywała rodzina? Na te pytania próbuje znaleźć odpowiedź autor książki. Książka jest opatrzona przedmową Siergieja Szibajewa dotyczącą aktualnej sytuacji politycznej i agresji Rosji na Ukrainę. Autor protestuje przeciw wojnie i jawnie wyraża swoje poglądy, za co mogą mu grozić represje polityczne.

32. 1001 porad dla wspinaczy

Tytuł oryginalny: 1001 Climbing Tips

Autor: Andy Kirkpatrick

Tłumacz: Krzysztof Treter

Wydawnictwo: Wydawnictwo Stapis

Andy Kirkpatrick napisał książkę dla każdego. Jednak żeby zrozumieć jego porady big-wallowe czy górskie, trzeba mieć pewne doświadczenie. Każdy z nas wspinając się na sztucznych ścianach, w skałach, w Tatrach czy w Alpach wypracowuje sobie swój własny styl, swoje własne patenty techniczne. Niektóre z porad autora trącą myszką, z niektórymi można by się nie zgodzić, ale trudno zaprzeczyć, że proponuje je człowiek, który sprostał niejednemu wyzwaniu w górach.

33. Góry i skrzydła. Opowieść o Adamie “Akarze” Karpińskim

Autor: Krzysztof Marchlewicz

Wydawnictwo: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, Oficyna Wydawnicza “Wierchy”

Góry i skrzydła Krzysztofa Marchlewicza to biografia Adama „Akara” Karpińskiego – kierownika pierwszej polskiej wyprawy himalajskiej, lotnika i konstruktora. Swą karierę wojskową przekuł w pasję lotniczą podczas wojny polsko-bolszewickiej. Gdy nastał pokój, pochłonęła go nauka. Ukończył studia i zajął się projektowaniem samolotów, jednak najważniejsze dla niego były góry. W środowisku wspinaczy stał się symbolem marzeń o Himalajach. Z czasem całą swoją aktywność podporządkował jednej idei – wyprawie na Mount Everest. Chociaż nigdy do niej nie doszło, to jednak sukces i tragedia wyprawy na Nanda Devi East z 1939 roku trwale zapisały jego imię w historii nie tylko polskiego alpinizmu.

34. Dolina Tajemnic

Autor: Beata Zdziarska

Wydawnictwo: Wydawnictwo Replika

Kiedy pewnego dnia Hania dowiadując się, że ojciec zniknął z domu, przeżywa wstrząs. Niedługo potem przychodzi list, w którym ojciec prosi o przebaczenie obiecując, że za jakiś czas się odezwie. Po kilku latach Hania odbiera od niego telefon. Okazuje się, że mieszka on w beskidzkiej wiosce i zaprasza córkę do siebie. Pomimo wątpliwości kobieta ostatecznie przyjeżdża do malowniczej Świątkowej Małej w Beskidzie Niskim, nie mając pojęcia, jakie zagadki i tajemnice na nią czekają. Sielankową, letnią atmosferę beskidzkich wakacji psuje tajemnicze zniknięcie Joanny. Kilka dni później miejscowe dzieciaki natrafiają w lesie na plecaczek Joanny, a niedługo potem zostają odnalezione jej zwłoki…

35. Mont Blanc 1971

Autor: Tadeusz Piotrowski

Wydawnictwo: Fundacja “Ulica Przestrzenna“

“Mont Blanc 1971” to historia najwyższej klasy sukcesu sportowego tamtych lat. W dniach 5–12 marca 1971 roku Polacy: Andrzej Dworak, Janusz Kurczab, Andrzej Mróz i Tadeusz Piotrowski przebyli Wielki Filar Narożny – jedną z najdłuższych, najtrudniejszych i najniebezpieczniejszych dróg Masywu Mont Blanc. Przejście to spotkało się̨ z ogromnym zainteresowaniem w całym świecie alpinistycznym. Po raz pierwszy w dziejach polskiego sportu alpiniści zostali uhonorowani Złotymi Medalami „Za Wybitne Osiągniecia Sportowe”.

36. Wędruję, aby żyć. Listy z Himalajów

Tytuł oryginalny: Gehe ich nicht, gehe ich kaputt. Briefe aus dem Himalaja

Autor: Reinhold Messner

Tłumaczka: Sylwia Motyl

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Dzięki Listom z Himalajów zamierzałem osiągnąć dwa cele. Chciałem opowiedzieć o wspinaczkach wysokogórskich na podstawie mojej korespondencji z ostatnich pięćdziesięciu lat i przedstawić autentyczne sprawozdanie z krainy śniegu i lodu, oparte na wybranych listach opowiadających o dwustuletniej himalajskiej tęsknocie. Przeniosłem się w nich do świata moich wielkich poprzedników, by móc naśladować ich dokonania alpinistyczne. Dzięki tym listom chcę z moją historią zapoznać świat, by nie należała ona tylko do moich najbliższych. (Reinhold Messner)

37. 555 zagadek o Karkonoszach

Autorzy: Waldemar Brygier, Anna Zygma

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Karkonosze, Riesengebirge, Góry Olbrzymie albo Góry Olbrzymów, bo tak je kiedyś nazywano, od zawsze budziły respekt i przyciągały tajemniczością i dzikością, a ich sława sięgała daleko poza region sudecki. Porośnięte gęstym lasem, mroczne i niedostępne, zamieszkane przez dzikie zwierzęta i demony, były uważane za królestwo legendarnego Ducha Gór. Dziś stanowią jedną z największych atrakcji turystycznych Sudetów. 555 zagadek o Karkonoszach to małe kompendium tego, co warto o nich wiedzieć. Wszystko, co w nich najciekawsze, unikatowe, osobliwe, a przede wszystkim zagadkowe, znalazło się w tej książce.

38. 555 zagadek o Bieszczadach

Autor: Łukasz Bajda

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Obok Tatr i Karkonoszy, Bieszczady należą do najbardziej popularnych gór w Polsce. Bieszczady to pasjonująca, nieraz bardzo tragiczna historia. To także współczesny folklor opierający się o mit tzw. zakapiora, czyli wolnego człowieka, który porzucił cywilizację, nierzadko spalił za sobą wszystkie mosty i osiadł w tych górach. Wśród prezentowanych zagadek są zarówno bardzo łatwe pytania, na które jest w stanie odpowiedzieć niemal każdy miłośnik Bieszczadów, jak i całkiem trudne, wymagające sięgnięcia po literaturę.

39. Tatry Zachodnie. trek&travel

Autor: Jan Krzeptowski-Sabała

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Spokojna wędrówka Doliną Kościeliską i Drogą pod Reglami, wjazd kolejką na Kasprowy Wierch, popularna wycieczka na Giewont oraz emocjonująca wspinaczka na skalistą grań Rohaczy – w Tatrach Zachodnich każdy znajdzie trasę dla siebie. Po drodze czekają niezapomniane widoki i wspaniała tatrzańska przyroda. Trek&travel to przewodnik, dzięki któremu poznasz najpiękniejsze górskie trasy oraz odkryjesz najciekawsze atrakcje regionu. Mapy, profile wysokości, panoramy i szczegółowe informacje pomogą odpowiednio przygotować się do wędrówki, a bogate opisy krajoznawcze oraz propozycje miejsc wartych odwiedzenia przybliżą historię, kulturę i zabytki odwiedzanego obszaru.

40. Korona Polskich Gór. MountainBook

Autor: praca zbiorowa pod redakcją Krzysztofa Bzowskiego

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Prawdziwe wyzwania, pokonywanie własnych słabości, zdobywanie i ciągła eksploracja nowych terenów, planowanie i radość z osiągniętego celu, adrenalina pulsująca w żyłach – to nieodłączne elementy życia każdego podróżnika, szczególnie miłośnika gór. Jeśli zamykasz oczy i wciąż masz pod powiekami poszarpany horyzont, jeśli niestraszna Ci droga pod górę, jeśli chcesz zanotować w dzienniku swojej pamięci niezwykłe osiągnięcie, ten przewodnik jest dla Ciebie! Zdobądź Koronę Polskich Gór i poczuj satysfakcję z wejścia na każdy z opisanych szczytów, od niewymagającej Łysicy po majestatyczne Rysy.

41. Góry Rumunii. MountainBook

Autorzy: Maria Czub, Aleksander Dymek

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Rumuńska część Karpat od kilku lat coraz częściej przyciąga polskich górołazów. Region ten to jednak wciąż turystyczna terra incognita, odwiedzana głównie przez poszukiwaczy przygód, koneserów efektownych krajobrazów, barwnej kultury ludowej i wciąż dzikiej, pierwotnej przyrody. Niniejszy przewodnik to pierwsza w polskiej literaturze przedmiotu publikacja przybliżająca w sposób kompleksowy najciekawsze zakątki tego wyjątkowego regionu Europy. Zapraszamy do wędrówki przez 23 rumuńskie pasma. Rozległe połoniny, skalne granie i krasowe wąwozy czekają!

42. Główny Szlak Beskidzki. MountainBook

Autor: Krzysztof Bzowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

500 kilometrów, sześć pasm górskich i trzy tygodnie marszu – przejście Głównego Szlaku Beskidzkiego, czyli najdłuższego górskiego szlaku w Polsce, to zarówno niezapomniana przygoda, jak i wspaniały sposób na poznanie polskich Karpat – ich walorów krajobrazowych, przyrodniczych oraz dziedzictwa kulturowego. Możliwość zmierzenia się ze sobą, podjęcia rywalizacji czy spełnienia marzenia. Przewodnik będzie doskonałym towarzyszem podróży, stanowi również niezbędne źródło wiedzy podczas jej planowania. Główny Szlak Beskidzki podzielono w nim na dwadzieścia trzy etapy, a dla tych, którzy nie planują pokonania całej trasy za jednym zamachem, przygotowano propozycje jednodniowych wycieczek.

43. Główny Szlak Sudecki. MountainBook

Autorka: Mariola Borecka

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Najdłuższy szlak Sudetów to trasa kultowa dla miłośników gór. Panoramy z widokowej grani Karkonoszy, fantazyjne skalne miasta Gór Stołowych, historyczne pamiątki Gór Sowich, rozległe torfowiska Gór Izerskich i bezdroża Gór Kamiennych. Malownicze ścieżki przez górskie lasy i łąki, tajemnicze kopalnie złota, klimatyczne uzdrowiska. Aż 440 km niezapomnianej przygody i różnorodnych atrakcji – zarówno tych przyrodniczych, jak i kulturowych. Przejście Głównego Szlaku Sudeckiego to niezwykle ciekawe wyzwanie oraz sposób na bliższe poznanie tego pasma górskiego.

44. Górskie wyprawy fotograficzne

Autor: Karol Nienartowicz

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Karol Nienartowicz fotografuje góry od 2003 roku. Łączy pasję do fotografowania z pasją do podróży trekkingowych po górach na całym świecie – w ciągu 7 lat odwiedził z aparatem ponad 35 krajów na 4 kontynentach. Z połączenia tych dwóch pasji powstała książka “Górskie wyprawy fotograficzne”, która ma formę luźnego poradnika. Nie zawiera wyłącznie suchej wiedzy, ale całe mnóstwo barwnych historii stanowiących punkt wyjścia do bardziej uniwersalnych opowieści o fotografii. Nie zabrakło porad technicznych i sprzętowych. Autor dzieli się wiedzą między innymi na temat stosowania filtrów, a także na te tematy, które uważa za istotne dla górskiej fotografii krajobrazowej.

45. Najpiękniejsze ferraty. Na weekend z Polski

Autorzy: Pola Kryża, Dariusz Woźniczka

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Via ferraty z roku na rok podbijają serca miłośników górskich wędrówek i łatwych wspinaczek. Jako forma turystyki górskiej porywają niemal każdego, kto lubi outdoorowe aktywności, góry, wyzwania i nowe miejsca. Proponowane w tym przewodniku trasy znajdują się w niedalekiej odległości od południowej granicy Polski, zatem można pojechać na nie na jeden dzień lub weekend. Jesteśmy przekonani, że z naszym przewodnikiem, jedynym w języku polskim, w którym opisaliśmy najpiękniejsze via ferraty z czterech bliskich krajów: Austrii (okolice Wiednia), Czech, Słowacji i Węgier, każdy może zrealizować swoje górskie marzenia.

46. Korona alpejskich czterotysięczników

Tytuł oryginalny: 4000 m Peaks of the Alps. Normal and classic routes

Autorzy: Marco Romelli, Valentino Cividini

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Pełna skrajności natura środowiska wysokogórskiego – urocza w słoneczny dzień i straszliwa w czasie burzy – powoduje swoisty rodzaj fascynacji, któremu, gdy raz się ulegnie, trudno od niego uciec. Takie środowisko wysokogórskie w Alpach zazwyczaj można znaleźć powyżej 3 tysięcy metrów. Istnieje pewna liczba szczytów, które sięgają 4000 metrów, spośród tylko garstka przebija się przez barierę 4500 metrów, a jedynie Mont Blanc zbliża się do 5000 metrów. Pomimo iż ich wysokość to zaledwie połowa tej, na jaką wznoszą się wierzchołki w Himalajach, tutejsze czterotysięczniki nazywane są „Alpejskimi Gigantami”. Są pełne majestatu i sławy, jaką zapewnia im bogata historia ich zdobywania.

47. Alpy Wschodnie. 101 skalno-lodowych dróg wspinaczkowych od masywu Bernina po Wysokie Taury

Tytuł oryginalny: Hochtouren Ostalpen. 101 Fels- und Eistouren zwischen Bernina und Tauern

Autorzy: Edwin Schmitt, Wolfgang Pusch

Tłumacz: Piotr Wawrowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Przewodnik obejmuje różnorodny wybór atrakcyjnych dróg wysokogórskich. Oferta jest szeroka: od dość łatwych szlaków po bardzo wymagające, dzięki czemu alpiniści o najrozmaitszych upodobaniach mogą z niej czerpać pomysły na wiele dni górskiej przygody. Przy czym podjęliśmy tu swoistą walkę z wiatrakami, czyli próbę opisu tras w nieustannie zmieniającym się górskim świecie — przeobrażeniom uległy choćby lodowce, co częściowo wymusiło zmianę przebiegu niektórych dróg. Jako autorzy tego przewodnika, by dochować należytej staranności, stanowczo apelujemy do wszystkich wspinaczy o odpowiedzialność na etapie planowania tras i w czasie ich pokonywania.

48. Alpy Zachodnie. 102 skalno-lodowe drogi wspinaczkowe od Monviso po Mont Blanc

Tytuł oryginalny: Hochtouren Westalpen Band 2. 101 Fels- und Eistouren zwischen Monviso und Mont Blanc

Autorzy: Hartmut Eberlein, Ralf Gantzhorn

Tłumacz: Piotr Wawrowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Przedstawiony w przewodniku wybór skalnych i lodowych dróg zaczyna się na południu od szczytu Monviso, obejmuje najważniejsze wierzchołki w Alpach Delfinatu i Alpach Graickich oraz bardzo dokładnie prezentuje masyw Mont Blanc. Wybór tras jest szeroki, od klasyków, jak trawers Mont Blanc czy Meije, przez mało znane drogi masywu Vanoise po nowoczesne drogi sportowe na Igłach Chamonix czy Aiguilles Dorées. Znajdziemy tu również opisy nietypowych wariantów dróg, które dostarczą wrażeń, a są mało znane szerszej publiczności.

49. Alpy Wschodnie. 32 wielodniowe trasy trekkingowe

Tytuł oryginalny: Hüttentrekking Band 1: Ostalpen. 32 Mehrtagestouren von Hütte zu Hütte

Autorzy: Ralf Gantzhorn, Andreas Seeger

Tłumacz: Piotr Wawrowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Wśród dużych i najbardziej znaczących masywów górskich wybrano najpiękniejsze i najbardziej reprezentatywne trasy. Znajdziemy tu klasyki, jak Venediger Höhenweg i Berliner Höhenweg, ale także kilka mało znanych szlaków, jak Sentiero delle orobie Orientale. Jest w czym wybierać – od krótkich weekendowych wypadów po dwutygodniowe trekkingi. Główny akcent położono na trasy cztero- i pięciodniowe. Skala trudności tras jest szeroka – od łatwych wędrówek dla początkujących i rodzin z dziećmi po szlaki wymagające dużej pewności stawianych kroków w terenie wysokogórskim i doświadczenia w poruszaniu się po lodowcu. Również miłośnicy ferrat znajdą coś dla siebie.

50. Alpy Zachodnie. 30 wielodniowych tras trekkingowych

Tytuł oryginalny: Hüttentrekking Band 3: Westalpen. Frankreich – Italien

Autor: Iris Kürschner

Wydawnictwo: Wydawnictwo Bezdroża

Francuskie i włoskie Alpy Zachodnie – połączenie dzikich krajobrazów, starej kultury chłopskiej, dobrych schronisk i obiektów gastronomicznych świadczących wysoką jakość usług – stanowią wyjątkowo atrakcyjny obszar także do uprawiania trekkingu. W przewodniku zaprezentowano 30 wyselekcjonowanych wielodniowych tras – od weekendowych po dwutygodniowe. Znajdziemy w nim nie tylko klasyki, jak „Tour du Mont Blanc” czy „Giro del Viso”, ale również niemal nieznane szlaki wysokogórskie, jak „Alta Via delle Alpi Graie” czy „Alta Via delle Biellese”. Skala trudności omawianych tras jest szeroka – od prostych wycieczek po wymagające trawersy, więc każdy może znaleźć swój wymarzony szlak.

51. Empuzjon

Autorka: Olga Tokarczuk

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie

Wrzesień 1913, uzdrowisko Görbersdorf (dziś Sokołowsko na Dolnym Śląsku). U podnóża gór od przeszło pół wieku działa tu jedno z pierwszych na świecie, słynne w Europie sanatorium leczące choroby „piersiowe i gardlane”. Mieczysław Wojnicz, student ze Lwowa, przyjeżdża tam z nadzieją, że nowatorskie metody i czyste powietrze powstrzymają u niego rozwój choroby. Ale diagnoza nie pozostawia złudzeń – gruźlica. W Pensjonacie dla Panów poznaje kuracjuszy. Chorzy z Wiednia, Królewca, Breslau i Berlina przy nalewce Schwärmerei omawiają ważne sprawy tego świata. Do Wojnicza docierają przerażające historie o wydarzeniach w górskich okolicach sanatorium…

52. Przełęcz

Autor: Krzysztof Domaradzki

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie

Pierwsza polska powieść inspirowana tajemniczą tragedią na Przełęczy Diatłowa, która do dziś pobudza wyobraźnię. Jedna z największych zagadek kryminalnych ZSRR nadal wywołuje ogromne emocje. Zimą 1959 roku grupa doświadczonych wspinaczy wyrusza w góry Uralu Północnego. Bazę opuszcza dziewięcioro turystów. Nie wraca nikt. Przez lata powstały dziesiątki teorii spiskowych, ale to, co wydarzyło się naprawdę na zboczu góry Chołatczahl, nie zostało wyjaśnione do dziś. Krzysztof Domaradzki, zainspirowany tymi wydarzeniami, opowiada mrożącą krew w żyłach historię kryminalną.

53. GlobRower – poradnik podróżnika rowerowego

Autor: Marcin Jakub Korzonek

Wydawnictwo: GlobRower

To obszerne kompendium wiedzy o organizacji wypraw i wycieczek rowerowych jest efektem 25 lat podróżniczych doświadczeń autora. Książka jest adresowana zarówno do osób, które dopiero zamierzają zorganizować swoją rowerową podróż, jak i tych bardziej doświadczonych, którzy chcą ruszyć na ambitniejsze trasy w egzotyczne rejony świata. W poradniku znajdziemy pełen zestaw praktycznych informacji potrzebnych do samodzielnego zorganizowania wielodniowego wyjazdu rowerowego. Od kilkudziesięciu propozycji tras i regionów na wyjazd przez porady, które pomogą przygotować rower oraz sprzęt biwakowy do dalekiej podróży aż po kwestię organizacji noclegów oraz jedzenia.

54. Zazdrość

Tytuł oryginalny: Sjalusimannen og andre fortellinger

Autor: Jo Nesbø

Tłumaczka: Iwona Zimnicka

Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie

Śledczy z Aten zostaje wezwany do zbadania sprawy zaginięcia niemieckiego wspinacza na wyspie Kalimnos. W swojej karierze policjanta zyskał renomę, analizując zabójstwa pod kątem motywu zazdrości. Czy i tym razem intuicja go nie zawiedzie? Pasażerka lecąca z Nowego Jorku do Londynu postanawia rozstać się z życiem po odkryciu, że mąż ma romans z jej najlepszą przyjaciółką. Czy rozmowa z człowiekiem, który siedzi obok niej w samolocie, zmieni decyzję kobiety? Bohaterowie zbioru opowiadań “Zazdrość” doświadczają gwałtownych uczuć. Nesbo w typowy dla siebie sposób konfrontuje czytelnika z nieprzewidywalnymi skutkami zazdrości, pożądania i zdrady. I jak zawsze zaskakuje.

55. No kto by pomyślał

Autor: Aleksander Piasecki

Wydawnictwo: PHPAP

Moją pasją jest triathlon: pływanie, rower, bieganie. Uwielbiam też góry: trekking oraz wspinaczkę. Nie zawsze tak było. Pierwszy bieg na 5 kilometrów w 2015. Pierwszy wyjazd w góry rok później. Pierwsza dłuższa jazda na rowerze w 2018. Od tamtej pory wiele się zmieniło. Zostałem maratończykiem. Byłem na trekkingach w Gruzji, Dolomitach, Maroko czy Himalajach. Zostałem triathlonistą. Zdobyłem dach Afryki. Aż wreszcie zostałem człowiekiem z żelaza. I właśnie tę drogę do osiągania swoich marzeń chciałem Wam opowiedzieć. Liczę na to, że książka będzie dla Ciebie inspiracją i że spotkamy się gdzieś na ścieżkach biegowych, w górach, a może i na zawodach?

56. Tatry Mariusza Zaruskiego

Autor: Maciej Pikwant

Wydawnictwo: Wagant

Właściwie nie wiemy, co skłoniło Mariusza Zaruskiego – marynarza, uchodźcę politycznego, malarza – do osiedlenia się w Zakopanem. Piękno pejzażu? Góry jako teren, gdzie w walce z niebezpieczeństwem kształtuje się charakter? Chęć zarobku w przemyśle pensjonatowym? Leczniczy klimat? Ale w sumie – czy to takie ważne? Z pewnością wiemy jedno: bez Mariusza Zaruskiego Zakopane, taternictwo i atmosfera dziesięciu lat poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej nie byłyby takie same. Jego tatrzańską aktywność opisywano wielokrotnie, zresztą sam był człowiekiem pióra i nie stronił od opisywania własnych przygód i emocji w tekstach publikowanych w czasopismach i książkach.

57. Wiatr

Autor: Igor Brejdygant

Wydawnictwo: Grupa Wydawnicza Foksal

Wczesna wiosna. W Tatrach leży jeszcze sporo śniegu, wieje halny. Dwójka ludzi wyrusza z Morskiego Oka na przełęcz Szpiglasową. Nagle spod grani Miedzianego schodzi lawina. Akcja ratunkowa TOPR nie przynosi rezultatu. Ciała tych dwojga zostały najprawdopodobniej z potężną siłą wtłoczone pod lód stawu. Świadkiem tragedii był Wawrzyniec, który jest przekonany, że chwilę przed zejściem lawiny, usłyszał głuchy dźwięk eksplozji. To punkt wyjścia historii, w której surowa przyroda Tatr, mroczny góralski folklor i środowisko TOPRowców są zaledwie tłem dla śniegiem i wiatrem osnutej, tajemniczej historii, w której mistrz kryminału brawurowo przekracza gatunkowe granice.

58. Mont Blanc 1971. In memoriam Tadeusz Piotrowski

Autor: Danuta Piotrowska

Wydawnictwo: Fundacja Ulica Przestrzenna

“Mont Blanc 1971” to historia najwyższej klasy sukcesu sportowego tamtych lat. W dniach 5–12 marca 1971 roku Polacy: Andrzej Dworak, Janusz Kurczab, Andrzej Mróz i Tadeusz Piotrowski przebyli Wielki Filar Narożny – jedną z najdłuższych, najtrudniejszych i najniebezpieczniejszych dróg Masywu Mont Blanc. Przejście to spotkało się̨ z ogromnym zainteresowaniem w całym świecie alpinistycznym. Po raz pierwszy w dziejach polskiego sportu alpiniści zostali uhonorowani Złotymi Medalami „Za Wybitne Osiągniecia Sportowe”.